320 คือ จำนวนวันที่ ‘ธิรนัย-ชัยพร’ ถูกคุมขัง ซึ่งนานที่สุดในรอบปี 2566 ที่มี 365 วัน (ยังคงถูกขัง)
67   คือ จำนวนคนทั้งหมดที่ถูกคุมขังในคดีการเมืองตลอดทั้งปี 2566 
34   คือ จำนวนคนที่ต้องถูกคุมขังในเรือนจำ ด้วยคดีมาตรา 112
6     คือ จำนวนคนที่ถูกขังเป็นเวลานานโดยไม่ได้รับสิทธิประกันตัว จนต้องตัดสินใจยุติการสู้คดี
9     คือ คนที่ลุกขึ้นประท้วงทวงสิทธิประกันตัว ระหว่างถูกคุมขัง

ปี 2566 นี้อาจนับได้ว่ามีผู้ถูกคุมขังในคดีการเมืองเป็นจำนวน ‘มากที่สุด’ ในรอบหลายปี เพราะตลอดทั้งปีที่ผ่านมามีประชาชนและนักกิจกรรมทางการเมืองทยอยเข้าเรือนจำอย่างต่อเนื่องในหลายคดี อย่างน้อย 56 คน มากกว่าปี 2565 ที่มียอดคนถูกคุมขังอยู่ตลอดทั้งปีที่อย่างน้อย 46 คน 

เมื่อนับรวมกับผู้ที่ถูกคุมขังต่อเนื่องมาจากปี 2565 อย่างน้อย 19 คน จะทำให้ตลอดทั้งปี 2566 นี้มีคนถูกคุมขังในเรือนจำ อย่างน้อย 67 คน 

จากจำนวนผู้ถูกคุมขังกว่า 67 คนข้างต้น อย่างน้อย 37 คนยังไม่ถูกปล่อยตัวและทำให้พวกเขาจะต้องถูกคุมขังข้ามปีไป 2567 นับว่าเป็นจำนวนที่มากกว่า 2 ปีที่ผ่านมา โดยรอยต่อปี 2564 – 2565 มีอย่างน้อย 22 คน และรอยต่อปี 2565 – 2566 มีอย่างน้อย 19 คน 

ภาพรวมการเข้า – ออกเรือนจำตลอดปี 2566 : ต่อเดือนคนถูกขังมีมากกว่าคนได้ปล่อย 5:3 ขณะ ม.112 ขึ้นแท่นเหตุทำคนถูกขังมากที่สุดกว่า 27 คน

โดยภาพรวมตลอดทั้งปี 2566 แล้วพบว่า ‘ทุกเดือน’ จะต้องมีคนถูกส่งตัวเข้าไปคุมขังในเรือนจำ เฉลี่ยเดือนละประมาณ 5 คน โดยเดือนมีนาคมมีคนถูกส่งเข้าเรือนจำมากที่สุดถึง 14 คน ตามมาด้วยเดือนสิงหาคม จำนวน 10 คน 

ขณะการปล่อยตัว เฉลี่ยอยู่ที่เดือนละประมาณ 3 คนเท่านั้น โดยมีถึง 3 เดือนที่ ‘ไม่มี’ คนได้รับการปล่อยตัวออกจากเรือนจำเลย ได้แก่ มกราคม, สิงหาคม และกันยายน ช่วงเดือนอื่น ๆ ที่เหลือก็มีผู้ได้รับการปล่อยตัวน้อยมาก ประมาณ 1-3 เท่านั้น และมีเพียง 3 เดือนที่มีจำนวนผู้ได้รับอิสรภาพสูงกว่าช่วงเดือนอื่น ๆ คือ กุมภาพันธ์ รวม 15 คน, มีนาคม รวม 9 คน และพฤศจิกายน รวม 5 คน

TOP 3 คดีความที่ทำให้คนถูกขังมากที่สุด *

อันดับที่ 1 คดีในข้อหาตามมาตรา 112 อย่างน้อย 27 คน ในจำนวน 29 ครั้ง
อันดับที่ 2 คดีที่เกี่ยวข้องกับวัตถุระเบิด อย่างน้อย 17 คน ในจำนวน 19 ครั้ง
อันดับที่ 3 คดีที่เกี่ยวข้องกับการชุมนุมและแสดงออกอื่น ๆ อย่างน้อย 9 ครั้ง 

TOP 3 สาเหตุที่ทำให้คนถูกคุมขังมากที่สุด *

อันดับที่ 1 : ศาลชั้นต้นพิพากษาจำคุก รวม 33 ครั้ง

อันดับที่ 2 : ถูกฝากขังชั้นสอบสวน รวม 7 ครั้ง

อันดับที่ 3 : ศาลอุทธรณ์พิพากษาจำคุก รวม 6 ครั้ง

สาเหตุอื่น ๆ ที่เหลือ 12 ครั้ง ได้แก่ อัยการยื่นฟ้องคดี, ถูกสั่งถอนประกัน , ถอนประกันตัวเอง, ศาลฎีกาพิพากษาจำคุก และเป็นมาตรการพิเศษของศาลเยาวชนฯ  

TOP 3 เหตุผลที่ทำให้ผู้ต้องขังได้รับการปล่อยตัว 

อันดับที่ 1 ได้รับการประกันตัว อย่างน้อย 36 คน

อันดับที่ 2 ถูกขังจนครบโทษ อย่างน้อย 3 คน 

อันดับที่ 3 อัยการไม่ฟ้องในผัดฝากขัง อย่างน้อย 1 คน 

*หมายเหตุ ไม่นับรวมคดีของคนที่ถูกคุมขังต่อเนื่องมาจากปี 2565 จำนวน 19 คน

ผู้ต้องขังระหว่างสู้คดี : ‘ถิรนัย-ชัยพร’ ถูกขังนานไร้สิทธิประกันกว่า 320 วันทุบสถิติปี 64-65 พบที่ผ่านมาถูกขังเฉลี่ย 3 เดือนก่อนได้ประกันตัว

การถูกคุมขังระหว่างต่อสู้คดีในปี 2566 นั้น มาจากหลายสาเหตุด้วยกัน ไม่ว่าจะเป็นเพราะศาลอนุญาตให้ฝากขังระหว่างชั้นสอบสวน, ไม่ได้รับประกันตัวภายหลังอัยการยื่นฟ้องคดีต่อศาล, ศาลชั้นต้นและศาลอุทธรณ์มีพิพากษาจำคุก โดยไม่รอลงอาญา และต่อมาไม่ได้ประกันตัว รวมไปถึงการยื่นถอนประกันตัวเองในคดีเดิมที่เคยได้ประกันตัว เพื่อเป็นการแสดงออกทางการเมือง 

ผู้ต้องขังระหว่างต่อสู้คดีที่ต้องเข้าเรือนจำและไม่ได้ประกันตัวในครั้งแรก ทำให้ต่อมาหลายคนถูกคุมขังเป็นระยะเวลานานนั้น พบว่ากรณีเช่นนี้พวกเขาต้องถูกคุมขังเฉลี่ย 94 วัน หรือประมาณ 3 เดือน ศาลจึงจะให้อนุญาตปล่อยตัวชั่วคราว 

นี่ยังไม่นับรวมผู้ต้องขังระหว่างสู้คดีที่กำลังถูกคุมขังเป็นระยะเวลายาวนาน โดยไม่ได้รับสิทธิประกันตัว โดยจนถึงปัจจุบัน (31 ธ.ค. 2566) มีอย่างน้อย 24 รายกำลังอยู่ในเรือนจำ 

สำหรับผู้ที่ถูกคุมขังนานที่สุดในรอบปี 2566 โดยไม่ได้รับสิทธิประกันตัวนั้น คือ “ถิรนัย – ชัยพร” สองผู้ต้องขังในคดีที่ถูกฟ้องว่าครอบครองวัตถุระเบิด (ระเบิดปิงปอง) ถูกคุมขังเป็นเวลา 320 วัน ตั้งแต่วันที่ 15 ก.พ. 2566 หรืออาจพูดได้ว่าในปี 2566 นั้นพวกเขาได้มีอิสรภาพอยู่ด้านนอกเรือนจำเพียง 1 เดือนครึ่งเท่านั้น 

รองจากถิรนัยและชัยพร ในปีนี้คนที่ถูกขังนานที่สุดลำดับที่ 2 และ 3 เป็นของ “มาร์ค” ชนะดล ในคดีที่มีข้อหาเดียวกัน ถูกคุมขังด้วยระยะเวลา 292 วัน ตั้งแต่ถูกอัยการสั่งฟ้องคดีในวันที่ 15 มี.ค. 2566 กระทั่งปัจจุบันศาลชั้นต้นมีคำพิพากษาในคดีของเขาระหว่างที่ถูกคุมขังแล้ว รวมถึง “วุฒิ” ถูกคุมขังในคดี ม.112 นาน 280 วัน

ผู้ต้องขังคดีถึงที่สุด : จาก 3 คนในปี 64 เพิ่มเป็น 13 คนในปี 66 เกือบครึ่งเคยถูกขังระหว่างสู้คดีนานจนถอดใจ สุดท้ายเลือกให้ถึงคดีถึงที่สุด 

ผู้ต้องขังคดีการเมืองที่ถูกคุมขังในคดีถึงที่สุดแล้วดูว่าเหมือนจะมีจำนวนเพิ่มขึ้นทุกปี โดยจำนวนหนึ่งเป็นผลมาจากการที่ถูกคุมขังเป็นระยะเวลานานโดยไม่ได้รับสิทธิประกันตัว ทำให้พวกเขาตัดสินใจยุติการสู้คดีและรับโทษจำคุกตามคำพิพากษาของศาลต่อไปในฐานะผู้ต้องขังคดีถึงที่สุด

เมื่อปี 2564 มีผู้ต้องขังคดีถึงที่สุดอย่างน้อย 3 คน ได้แก่ โย่ง ป้าอัญชัญ และศุภากร

เมื่อปี 2565 มีผู้ต้องขังคดีถึงที่สุดเพิ่มขึ้นอีก อย่างน้อย 5 คน ได้แก่ พลทหารเมธิน, “มะ” ณัฐชนน, ปริทัศน์, วรรณภา และกฤษณะ ส่งผลให้ยอดสะสมอยู่ที่ อย่างน้อย 8 คน

ในปี 2566 มีผู้ต้องขังคดีถึงที่สุดเพิ่มขึ้นอีก อย่างน้อย 8 คน แต่มีผู้ได้รับการปล่อยตัวเนื่องจากถูกขังจนครบโทษแล้ว 3 คน ในช่วงปีนี้จึงมียอดสะสมอยู่ที่ อย่างน้อย 13 คน

สำหรับผู้ต้องขังคดีถึงที่สุด จำนวน 8 คนที่ถูกคุมขังภายในปีนี้นั้น เป็นผลมาจากคำพิพากษาของศาลฎีกา จำนวน 2 คน ได้แก่ เอกชัย หงส์กังวาน และ กิจจา 

ส่วนอีก 6 คนที่เหลือ เดิมทีนั้นถูกคุมขังระหว่างต่อสู้คดี ไม่ว่าจะภายหลังถูกอัยการสั่งฟ้อง รวมถึงคำพิพากษาจำคุกของศาลชั้นต้นและศาลอุทธรณ์ แต่เมื่อถูกคุมขัง ‘โดยไม่ได้รับสิทธิประกันตัว’ เป็นระยะเวลานาน ประกอบกับอัยการโจทก์ไม่ยื่นอุทธรณ์หรือฎีกาคำพิพากษาอีก ทำให้พวกเขาทั้ง 6 คนตัดสินใจยุติการต่อสู้คดีและยินยอมรับโทษจำคุกตามคำพิพากษาในฐานะ ‘ผู้ต้องขังคดีถึงที่สุด’ หรือ ‘นักโทษเด็ดขาด’

ผู้ต้องขังที่ตัดสินใจยุติการสู้คดีจำนวนหนึ่งสะท้อนให้ฟังว่า การเลือกวิธีให้คดีถึงที่สุดนั้น อย่างนั้นก็ยังเห็นจุดสิ้นสุดของการถูกดำเนินคดีว่าจะต้องรับโทษที่แน่ชัดกี่ปี กี่เดือน กี่วันกันแน่ อาจจะเป็นทางเลือกที่ดีกว่าถูกคุมขังระหว่างต่อสู้คดีเพื่อรอคอยสิทธิประกันตัวโดยไม่มีวันรู้ได้เลยว่าจะได้ออกไปจากเรือนจำเมื่อใด และการที่คดีถึงที่สุด ยังได้รับโอกาสในการพักโทษ หรือคำนวณวันลดหย่อนโทษอีกด้วย

สำหรับปีหน้า 2567 นักโทษเด็ดขาดในคดีการเมืองที่ปัจจุบันมีอยู่อย่างน้อย 13 คนนั้น ปีหน้า ปี 2567 จะมีผู้ได้รับการปล่อยตัวเนื่องจากถูกคุมขังจนครบโทษตามคำพิพากษาของศาล อย่างน้อย 5 ราย ได้แก่ เอกชัย, ปริทัศน์, โย่ง, สุวิทย์ และเมธิน

อย่างไรก็ตาม ขณะนี้มีผู้ต้องขังคดีถึงที่สุด อย่างน้อย 5 คน ซึ่งจะต้องเข้ากระบวนการเพื่อรับการพิจารณาให้ได้พักโทษต่อไป คาดว่าจะทราบความคืบหน้าภายในต้นปี 2567 

การประท้วงในเรือนจำทวงสิทธิประกันตัว : รวม 3 ระลอก 10 ครั้ง โดยผู้ต้องขัง 9 คน 2 ระลอกในครึ่งปีหลังไร้การตอบรับข้อเรียกร้อง ทำ ‘วารุณี-เวหา-ภูมิ’ ยังถูกขัง

* การประท้วงครึ่งหลังตั้งแต่วันที่ 7 ก.พ. 2566 ไปจนกระทั่งยุติการประท้วงในวันที่ 11 มี.ค. 2566 เกิดขึ้นโดยที่ไม่ได้อยู่ในสถานะผู้ต้องขังแล้ว เนื่องจากได้รับการปล่อยตัวแล้ว

ในปี 2566 มีการประท้วงทุกประเภท เกิดขึ้นอย่างน้อย 10 ครั้ง โดยผู้ประท้วง 9 คน 

ปีนี้ยังคงมีการประท้วงอย่าง ‘การอดอาหาร’ เกิดขึ้นอยู่ในจำนวนที่ไล่เลี่ยกับ 2 ปีก่อนหน้า ในจำนวนอย่างน้อย 6 ครั้ง แต่เหมือนว่าจะมีความเข้มข้นกว่าปีที่ผ่าน ๆ มา เพราะมีการริเริ่มใช้วิธีอดทั้งอาหารและน้ำ หรือ (Dry Hunger Strike) ซึ่งแทบจะไม่พบเลยในประเทศไทย เนื่องจากมีความอันตรายและใช้เวลาเข้าใกล้จุดวิกฤติของร่างกายสั้นมาก

ทั้งยังมีการประท้วงด้วยวิธี ‘ฝืนตื่น’ หรือการบังคับไม่ให้ตัวเองนอนหลับตามธรรมชาติ ซึ่งเป็นวิธีแปลกใหม่ที่สังคมไม่คุ้นเคยมาก่อน แต่สร้างผลอันตรายต่อผู้ประท้วงได้รุนแรงแทบไม่ต่างกับการอดอาหารและน้ำ โดยมีผู้ใช้วิธีฝืนตื่นประท้วง อย่างน้อย 4 ครั้ง โดยผู้ประท้วง 4 คน 

เมื่อทบทวนดูไทม์ไลน์ของปี 2566 นี้ จะเห็นว่าการประท้วงระลอกใหญ่เกิดขึ้นในช่วงต้นปี ซึ่งมากถึง 6 ครั้ง ระลอกต่อมาเกิดขึ้นช่วงกลางปี ในเดือนสิงหาคม จำนวน 2 ครั้ง และปิดจบด้วยระลอกที่ 3 ในช่วงปลายปี อย่างน้อย 1 ครั้ง เมื่อช่วงกลางเดือนพฤศจิกายน 

โดยระหว่างการประท้วงระลอกที่ 1 ของผู้ต้องขังในเรือนจำในช่วงต้นปี 2566 เกิดขึ้นไล่เลี่ยพร้อมกันกว่า 6 คน ไปจนกระทั่งการประท้วงสุดท้ายยุติลงนั้น ปรากฏว่ามีผู้ต้องขัง ‘ระหว่างสู้คดี’ ในขณะนั้นได้รับปล่อยตัวมากถึง 15 คน จากทั้งหมด 18 คน ทว่าการประท้วงระลอกที่ 2 และ 3 แทบจะไม่พบว่าข้อเรียกร้องของพวกเขาได้รับการตอบรับเลย ซึ่งปัจจุบันผู้ประท้วงยังคงถูกคุมขังอยู่ 

อ่านเรื่องที่เกี่ยวข้อง

Recap สถานการณ์ผู้ต้องขังคดีการเมืองในรอบปี 2565: 47 คนถูกขัง 11 คนประท้วงด้วยชีวิต 4 คนถูกขังยาวนานทุบสถิติ ด้านนักโทษเด็ดขาดเพิ่มขึ้นถึง 4 ราย 

รายชื่อผู้ต้องขังทางการเมือง 2566

• Facebook
• Twitter
• Line

ข่าวหรือบทความที่เกี่ยวข้อง

กันยาฯ ถูกขังอีก 6 คน ผู้ต้องขังการเมืองพุ่ง 35 คน ขณะศาลยังไม่ให้ประกันใหม่สักคดีมา 7 เดือน ด้าน ‘วารุณี-เวหา’ อดอาหารประท้วงเกิน 1 เดือน แต่ข้อเรียกร้องไม่คืบหน้า

01/10/256629/10/2023 รายงาน/ประมวลคดี/ประมวลสถานการณ์

จนถึงปัจจุบัน (1 ต.ค. 2566) มีผู้ต้องขังคดีการเมืองถูกค […]

Admin28

01/10/2566

บันทึกเยี่ยมเก็ท โสภณ: “ถ้าไม่ได้ออกไปสอบ ผมจะประกอบอาชีพนี้ไม่ได้ไปหนึ่งปีเลย”

25/05/256508/02/2023 บทความ/บันทึกเยี่ยม, ปักหมุดเรื่องเด่น

24 พฤษภาคม 2565 เรากลับมาเยี่ยม “เก็ท” โสภณ อีกครั้ง หล […]

admin010

25/05/2565

สงกรานต์ปีนี้มีคนไม่ได้กลับบ้าน: 15 ผู้ต้องขังการเมืองยังคงถูกขังในเรือนจำ 7 รายไร้แววได้สิทธิประกันตัว ในจำนวนนี้มีเยาวชนถึง 2 ราย  

12/04/256620/04/2023 รายงาน/ประมวลคดี/ประมวลสถานการณ์, เรื่องเด่น

วันนี้ (13 เม.ย. 2566) เริ่มต้นเทศกาลมหาสงกรานต์ สัปดาห […]

Admin28

12/04/2566

2566 ปีแห่งคำพิพากษาคดีการเมือง: คดีเพิ่มเกือบร้อย และมีคำพิพากษาแทบทุกวันทำการ

30/12/256605/01/2024 เรื่องเด่น, รายงาน/ประมวลคดี/ประมวลสถานการณ์

ปี 2566 ที่กำลังจะผ่านพ้นไป สำหรับนักกิจกรรมทางการเมือง […]

admin010

30/12/2566

ขังข้ามปี คดีการเมือง นักโทษการเมือง ผู้ต้องขังคดีการเมือง มาตรา 112 รายงานสิ้นปี