ศูนย์ทนายฯ ยื่นความเห็นต่อการพิจารณาคดีของศาลอาญา หลังสั่งห้ามนำเหตุการณ์ในคดี ม.112 - การเมืองไปเผยแพร่ ชี้ขัดต่อหลักการพิจารณาคดีโดยเปิดเผย

วันที่ 1 ก.ค. 2568 ตัวแทนศูนย์ทนายความเพื่อสิทธิมนุษยชน ได้เข้ายื่นหนังสือถึงอธิบดีศาลอาญาเพื่อเสนอความเห็นทางกฎหมายต่อการพิจารณาคดีของศาล สืบเนื่องมาจากตั้งแต่ช่วงปลายเดือน มีนาคม 2568 พบว่าในการพิจารณาคดีของศาลอาญา ได้เริ่มมีคำสั่งในรายงานกระบวนพิจารณาในรายคดี โดยเฉพาะคดีที่เกี่ยวเนื่องกับมาตรา 112 และการเคลื่อนไหวทางการเมืองที่ประชาชนให้ความสนใจ โดยระบุห้ามมิให้บุคคลใดนำเหตุการณ์ในห้องพิจารณาคดีและในศาลอาญาถ่ายทอดเผยแพร่สู่สาธารณะโดยไม่ได้รับอนุญาต

ปัจจุบันจนถึงเดือนกรกฎาคม 2568 ศูนย์ทนายฯ ได้รับรายงานจากสถานการณ์ดังกล่าวรวม 7 คดี โดยแบ่งเป็นคดีข้อหามาตรา 112 และมาตรา 116 รวม 6 คดี และคดีละเมิดอำนาจศาล 1 คดี ได้แก่

1. นัดฟังคำสั่งคดีละเมิดอำนาจศาลของ “อานนท์ นำภา” กรณีจำเลยถอดเสื้อประท้วงที่ศาลไม่ออกหมายเรียกพยานเอกสารสำคัญในคดีมาตรา 112 #ม็อบแฮร์รี่พอตเตอร์1

2. นัดสืบพยานคดี ม.112 ของ “ตะวัน” ทานตะวัน ตัวตุลานนท์ จากกรณีไลฟ์ก่อนมีขบวนเสด็จ เมื่อวันที่ 5 มี.ค. 2565

3.นัดสืบพยานคดี ม.112 ของ อานนท์ นำภา กรณีปราศรัยในการชุมนุมที่หน้า สน.บางเขน เมื่อวันที่ 21 ธ.ค. 2563

4.นัดสืบพยานคดี ม.112 ของ “นรินทร์” กรณีถูกกล่าวหาว่าโพสต์เฟซบุ๊กในเพจชื่อ “กูKult” จำนวน 12 โพสต์ ในช่วงปี 2563

5.นัดสืบพยานคดี ม.112 – พ.ร.บ.คอมพิวเตอร์ฯ ของ “ตั้ม” จิรวัฒน์ จากกรณีถูกกล่าวหาว่าเป็นแอดมินเพจเฟซบุ๊ก “คนกลมคนเหลี่ยม”

6. นัดสืบพยานคดี ม.112 – 116 ของนักกิจกรรม 7 คน จากการเข้าร่วมชุมนุม #ม็อบ29พฤศจิกาไปราบ11 เมื่อปี 2563

7. นัดสืบพยานคดี ม.112 ของ “โตโต้” ปิยรัฐ จงเทพ จากกรณีโพสต์วิจารณ์ตำรวจสลายกิจกรรมขายกุ้งของกลุ่ม We Volunteer เมื่อวันที่ 31 ธ.ค. 2563

ศูนย์ทนายทำความเห็นทางกฎหมาย ขอให้ศาลยืนยันสิทธิการพิจารณาคดีอย่างเปิดเผย

ในหนังสือที่ยื่นต่อศาลอาญา มีใจความสำคัญโดยสรุปเห็นว่าคำสั่งศาลทุกกรณีดังกล่าว ที่ห้ามเผยแพร่เหตุการณ์ในห้องพิจารณาคดี ทั้งที่ศาลไม่ได้มีคำสั่งให้พิจารณาคดีลับแต่อย่างใด การดำเนินกระบวนการพิจารณาคดีของศาลย่อมต้องเป็นไปตาม หลักการพิจารณาคดีโดยเปิดเผยตามหลักการแห่งประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา มาตรา 182 วรรคสอง การสั่งห้ามของศาลในลักษณะดังกล่าวโดยไม่ปรากฏเหตุผลอันจะอ้างได้ตามกฎหมาย ย่อมเป็นคำสั่งที่ไม่ชอบด้วยกฎหมายและขัดต่อหลักการพิจารณาคดีโดยเปิดเผย

ตลอดจน รูปแบบคำสั่งห้ามเผยแพร่ที่มีลักษณะเดียวกันทุกตัวอักษร ทั้งที่ผู้พิพากษาเป็นคนละองค์คณะกัน ย่อมทำให้เกิดคำถามจากสาธารณะชนที่ได้รับทราบข่าวสารว่าการสั่งห้ามเผยแพร่ในลักษณะดังกล่าวเป็นนโยบาย หรือแนวทางปฏิบัติที่ออกโดยผู้บริหารศาลหรือไม่ และย่อมมีผลต่อการตั้งคำถามถึงความเป็นอิสระของผู้พิพากษาที่นั่งพิจารณาคดีนั้น ๆ ด้วย

นอกจากนี้ ในความเห็นทางกฎหมายได้ยกกรณีคดีละเมิดอำนาจศาลของ “อานนท์ นำภา” ซึ่งเป็นนัดฟังคำสั่ง โดยมีการติดประกาศแจ้งที่หน้าห้องพิจารณาคดี 809 อย่างชัดเจนว่าจะมีการอ่านคำสั่งในคดีดังกล่าวที่พิจารณาคดีนี้

ประชาชนได้เดินทางเข้าไปรอฟังคำสั่งศาลที่ห้องพิจารณาคดี 809 อยู่เป็นระยะเวลานาน แต่ศาลกลับสั่งให้นำตัวอานนท์ ไปอ่านคำสั่งที่ห้องเวรชี้ 2 ซึ่งเป็นห้องปิดล็อคอัตโนมัติ ประชาชนทั่วไปไม่สามารถเข้าพื้นที่ดังกล่าวได้

คำสั่งดังกล่าวทำให้ประชาชนและผู้สังเกตการณ์ไม่สามารถเข้าร่วมรับฟังการอ่านคำสั่งศาลในวันดังกล่าวได้ ซึ่งตามหลักการทางกฎหมายแล้ว การอ่านคำสั่งศาลหรือคำพิพากษาของศาล ย่อมต้องอ่านโดยเปิดเผยจึงจะมีผลบังคับนับแต่ได้อ่านโดยเปิดเผย ตามที่บัญญัติไว้ในประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญามาตรา 188

ทั้งนี้อานนท์ ได้โต้แย้งการอ่านคำสั่งศาลและได้ยื่นคำร้องคัดค้านกระบวนพิจารณาดังกล่าวมาโดยตลอด แต่ผู้พิพากษาอ้างว่าการอ่านคำสั่งให้ห้องเวรชี้ เป็นการอ่านโดยชอบด้วยกฎหมายแล้ว โดยอ้างว่าได้ปรึกษากับผู้บริหารศาลอาญาแล้ว และผู้พิพากษาเจ้าของสำนวน ได้ทำเช่นนี้มาหลายคดีแล้ว จึงเห็นได้ว่าผู้พิพากษาเจ้าของสำนวน มีความเข้าใจหลักการกฎหมายคลาดเคลื่อนไปอย่างมากหรือตีความคลาดเคลื่อนไปจากเจตนารมณ์ที่แท้จริงของกฎหมาย

ศูนย์ทนายฯ เห็นว่า การอ่านคำสั่งในคดีละเมิดอำนาจศาลดังกล่าว ต้องอ่านโดยเปิดเผยตามกฎหมาย การกระทำของศาลซึ่งทำให้ประชาชนไม่สามารถเข้าร่วมกระบวนการพิจารณาคดีได้ตามปกติ จึงไม่อาจถือได้ว่าเป็นการดำเนินกระบวนพิจารณาตามหลักคดีโดยเปิดเผย

ศูนย์ทนายความฯ ขอยืนยันว่าสิทธิที่จะได้รับการพิจารณาคดีโดยเปิดเผย (Right to Public Trial) เป็นส่วนหนึ่งของสิทธิที่จะได้รับการพิจารณาคดีอย่างเป็นธรรม (Right to Fair Trial) กล่าวคือ ระหว่างการพิจารณาคดีไม่ว่าในข้อหาใดก็ตาม ครอบครัว ญาติ เพื่อน องค์กรด้านสิทธิมนุษยชน สื่อมวลชน หรือประชาชนคนทั่วไปที่สนใจอยากทราบรายละเอียดในการพิจารณาคดี สามารถเข้าไปร่วมรับฟังกระบวนการพิจารณาคดีในศาลได้ การพิจารณาโดยเปิดเผยนี้จึงเป็นกลไกหนึ่งที่จะช่วยสร้างความโปร่งใสของการใช้อำนาจตุลาการ และเพื่อรับประกันว่าจำเลยจะได้รับสิทธิในการต่อสู้คดีอย่างเท่าเทียม

ในโอกาสนี้ ศูนย์ทนายความเพื่อสิทธิมนุษยชน ได้ทำหนังสือเชิญอธิบดีศาลอาญา และประธานศาลฎีกา เข้าร่วมเสวนาแลกเปลี่ยนปัญหาในการออกคำสั่งห้ามเผยแพร่เหตุการณ์ในห้องพิจารณาคดีทางการเมือง ในงานเสวนา “ห้องพิจารณาคดีแห่งความลับ” กับหลักการพิจารณาคดีอย่างเปิดเผย ในวันที่ 9 ก.ค. 2568 เวลา 17.00 – 19.00 น. ที่ห้องโถงชั้นล่าง อาคารวิศิษฐ์ประจวบเหมาะ สถาบันวิจัยสังคม จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

ประชาชนทั่วไปสามารถลงทะเบียนเข้าร่วมงานได้ที่นี่ : https://forms.gle/2vKyu5fKuHZCZL2w8