วันเด็กเวียนมาอีกหน แต่จำนวนเยาวชนถูกดำเนินคดีทางการเมืองพุ่ง 272 คน

ตั้งแต่ช่วงวันเด็กแห่งชาติในปี 2564 เป็น “วันเด็กแห่งชาติที่ไม่เหมือนเดิมอีกต่อไป” หลังจากที่เยาวชนคนรุ่นใหม่จำนวนมากออกมาเป็น “ผู้เล่น” ในการเรียกร้องสิทธิเสรีภาพและประชาธิปไตยในสังคมไทย รวมถึงร่วมผลักดันประเด็นทางสังคมต่างๆ เหล่าเยาวชนกลับต้องเผชิญกับการถูกติดตามคุกคามจากเจ้าหน้าที่รัฐ การปิดกั้นการแสดงออกของสถานศึกษา การใช้ความรุนแรงในมิติต่างๆ โดยบุคลากรทางการศึกษา ความขัดแย้งกับครอบครัว กระทั่งถูกไล่ออกจากบ้าน ไปจนถึงการถูกกล่าวหาดำเนินคดีทางการเมืองถึง 13 คดี โดยมีเยาวชนที่ถูกกล่าวหาจำนวน 8 ราย ซึ่งเป็นปรากฎการณ์ที่แทบไม่เคยเกิดขึ้นมาก่อน

8 มกราคม 2565 วันเสาร์ที่สองของปี เป็นวันเด็กแห่งชาติที่เวียนกลับมาเช่นเคย แต่แม้เวลาผ่านไปหนึ่งปีเต็ม สถานการณ์การละเมิดสิทธิมนุษยชนต่อเด็กและเยาวชนที่ออกมาใช้สิทธิเสรีภาพในการแสดงออกทางการเมือง กลับไม่มีแนวโน้มดีขึ้น เยาวชนยังคงเผชิญกับการถูกติดตามคุกคามจากเจ้าหน้าที่รัฐ เผชิญกับการใช้ความรุนแรงในองค์กรทางการศึกษาและสถาบันครอบครัวเช่นเดิม และมีแนวโน้มที่จะขยายวงกว้างมากยิ่งขึ้น นอกจากนั้นเยาวชนยังถูกกล่าวหาดำเนินคดีทางการเมืองพุ่งสูงขึ้นอย่างน่าใจหาย

จากการติดตามของศูนย์ทนายความเพื่อสิทธิมนุษยชน ตั้งแต่ปี 2563 จนถึงวันที่ 6 มกราคม 2565 พบเยาวชนที่ถูกกล่าวหาดำเนินคดีจากการแสดงออกทางการเมือง เป็นจำนวนไม่น้อยกว่า 272 คน ในจำนวน 189 คดี

หากจำแนกจำนวนคดีเยาวชนตามปีที่ถูกแจ้งข้อกล่าวหาจะพบว่าในปี 2563 มีจำนวน 13 คดี แต่ในปี 2564 มีเยาวชนถูกดำเนินคดีถึง 176 คดี เพิ่มขึ้นอย่างน้อย 13 เท่า

ด้านจำนวนเยาวชนที่ถูกดำเนินคดี หากจำแนกตามปีที่ถูกกล่าวหาพบว่าในปี 2563 มีจำนวน 8 คน แต่ในปี 2564 มีเยาวชนถูกดำเนินคดีไม่น้อยกว่า 271 คน เพิ่มขึ้นกว่า 33 เท่า เมื่อเทียบปีก่อนหน้า (บางรายที่ถูกดำเนินคดีในปี 2563 ถูกดำเนินคดีใหม่อีกในปี 2564)

ทั้งนี้หากนับจำนวนเยาวชนที่ถูกดำเนินคดีซ้ำในหลายคดี โดยไม่หักออก และนำรายการมาเรียงต่อกันแล้ว จะพบว่าในปี 2563 มีเยาวชนถูกดำเนินคดีอย่างน้อย 11 ครั้ง ในปี 2564 มีจำนวนถึง 368 ครั้ง

.

.

หากจำแนกจำนวนคดีเยาวชนตามวันที่ถูกแจ้งข้อกล่าวหาจะพบว่าคดีเยาวชนพุ่งสูงขึ้นสูงที่สุดในช่วงเดือนสิงหาคม – ตุลาคม 2564 จากปรากฎการณ์การชุมนุมของกลุ่มมวลชนอิสระที่ต่อมานิยามตนเองว่า #ทะลุแก๊ซ บริเวณสามเหลี่ยมดินแดง 

ขณะเดียวกัน ตั้งแต่ปี 2563 มีการจับกุมเยาวชนจากการแสดงออกทางการเมืองโดยไม่มีหมายจับทั้งสิ้นอย่างน้อย 241 ครั้ง โดยเป็นการจับกุมเยาวชนที่ร่วมชุมนุม #ทะลุแก๊ซ อย่างน้อย 172 ครั้ง หรือประมาณ 71% ของสถิติการจับกุมโดยไม่มีหมายจับทั้งหมด

.

ตารางแสดงจำนวนเยาวชนถูกดำเนินคดีในปี 2564 จำแนกตามวันที่แจ้งข้อกล่าวหา

เดือนจำนวนคนจำนวนคดี
มกราคม44
กุมภาพันธ์67
มีนาคม168
เมษายน119
พฤษภาคม22
มิถุนายน42
กรกฎาคม54
สิงหาคม7838
กันยายน7750
ตุลาคม4325
พฤศจิกายน1513
ธันวาคม64

*หมายเหตุ: ยังไม่นับเยาวชนที่ได้รับหมายเรียกแล้ว แต่ยังไม่ได้เข้ารับทราบข้อกล่าวหา

,

.

>> เยาวชนอายุน้อยที่สุดที่ถูกจับกุมโดยไม่มีหมายจับจากการร่วมชุมนุมทางการเมืองมีอายุเพียง 12 ปี เท่านั้น

>> นอกจากนี้ ในกลุ่ม “นักโทษการเมือง” ที่ไม่ได้รับสิทธิประกันตัวระหว่างต่อสู้คดี ในจำนวนดังกล่าวเป็นเยาวชน 2 คน ได้แก่ “นัท” เยาวชนอายุ 16 ปี และ “ฐา” เยาวชนอายุ 13 ปี โดย “นัท” ถูกคุมขังที่ศูนย์แรกรับเด็กและเยาวชนชายบ้านเมตตา มาตั้งแต่วันที่ 25 ก.ย. 2564 และ “ฐา” ถูกคุมขังที่ศูนย์ฝึกและอบรมเด็กและเยาวชนหญิงบ้านปรานี มาตั้งแต่วันที่ 19 พ.ย. 2564

>> เยาวชน 14 คน ถูกดำเนินคดีในข้อหา “หมิ่นประมาทกษัตริย์” ซึ่งมีโทษจำคุกสูงสุดถึง 15 ปี โดยในปีที่ผ่านมาพนักงานอัยการมีคำสั่งฟ้องคดีเยาวชนต่อศาลในข้อหาดังกล่าวแล้ว ถึง 4 คดี 

>> ตลอดปี 2564 ยังมีนักกิจกรรมและประชาชนที่ถูกเจ้าหน้าที่รัฐเข้าติดตามคุกคามไปถึงบ้านพัก หรือเรียกตัวไปพูดคุย ไม่น้อยกว่า 291 ราย ในจำนวนนี้เป็นเยาวชนที่อายุไม่ถึง 18 ปี จำนวน 39 คน

สถิติดังกล่าวแสดงให้เห็นว่าในปีที่ผ่านมา เจ้าหน้าที่รัฐมีแนวโน้มจะดำเนินคดีต่อเยาวชนโดยไม่สนใจศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์และสิทธิเด็ก แม้รัฐไทยจะเป็นภาคีตามอนุสัญญาสหประชาชาติว่าด้วยสิทธิเด็กก็ตาม

จำนวนเยาวชนถูกดำเนินคดีดังกล่าวเป็นเพียงข้อมูลส่วนหนึ่งที่ศูนย์ทนายความเพื่อสิทธิมนุษยชนสามารถรวบรวมได้จากการติดตามคดีความเท่านั้น และตัวเลข 272 อาจเป็นจำนวนที่ไม่ได้มากมายนัก แต่ตัวเลขเหล่านี้แสดงถึงชีวิตของมนุษย์ 272 ชีวิต ที่มีอารมณ์ความรู้สึก ชีวิตเหล่านี้มีปฎิสัมพันธ์กับชีวิตอื่นๆ อีกมากมายในสังคม บ้างเป็นเพื่อน เป็นครอบครัว เป็นคนรักของใครสักคน

คำถามที่ยังคงวนเวียนอยู่เช่นเดิมเช่นเดียวกับวันเด็กปีที่ผ่านมา คือสังคมแบบไหนกัน ที่ “ผู้ใหญ่” มอบ #ของขวัญวันเด็ก เช่นนี้ให้กับเด็กและเยาวชนในสังคม?

.

อ่านมุมมองเรื่องสิทธิเด็กเพิ่มเติม

คุยเรื่องสิทธิเด็กกับวรางคณา มุทุมล: เลนส์มองปรากฏการณ์เด็กโต้กลับในวันผู้ใหญ่ยังไม่พร้อม

ส่องขั้นตอนคดีเยาวชน: เมื่อเยาวชนที่ถูกดำเนินคดีทางการเมือง มีแนวโน้มมีภาระ-ถูกละเมิดมากกว่าผู้ใหญ่

ม็อบทะลุแก๊ส: ภาพสะท้อน New Low สิทธิเด็กและเยาวชนในชั้นจับกุม

.

X