ตัวเลขการจับกุมผู้ชุมนุมเดือนสิงหาคม ทะลุ 260 ราย เป็นเด็ก-เยาวชน 70 บาดเจ็บอย่างน้อย 53

สิงหาคม 2564 กลายเป็นเดือนที่อุณหภูมิการเรียกร้องให้ พล.อ.ประยุทธ์ จันทร์โอชา ลงจากตำแหน่งกลับมาร้อนแรงอีกครั้ง ด้วยเหตุบริหารจัดการสถานการณ์โควิด-19 และวัคซีนที่ผิดพลาด เศรษฐกิจตกต่ำ และการออกข้อบังคับจำกัดการแสดงความคิดเห็นอย่างเข้มข้น คลื่นการชุมนุมบนท้องถนนในประเด็นที่แหลมคม เสริมหนุนด้วยการชุมนุมรูปแบบ Car Mob และ Car Park ที่คึกคัก ปรับวิธีการให้สอดคล้องกับการระบาดอย่างรวดเร็วของไวรัสโควิด-19 ระลอกใหม่ และยังเกิดสนามการรวมตัวกันใหม่บริเวณแยกดินแดง จนนำไปสู่การปะทะกับเจ้าหน้าที่ไม่เว้นวัน

ทว่า สัญญาณจากเจ้าหน้าที่ตำรวจในการจำกัดและจัดการการชุมนุมที่ปรากฏสู่สาธารณะก่อนการชุมนุม โดยเฉพาะการชุมนุมเมื่อวันที่ 7 ส.ค. 64 มีทั้งการเตรียมดำเนินคดี การจัดการแกนนำ และการเตรียมกำลังอย่างเด็ดขาด ขณะเดียวกัน เจ้าหน้าที่ตำรวจชุดควบคุมฝูงชนก็ยกระดับการใช้กำลังสลายการชุมนุมในลักษณะที่ต่างไปจากสถานการณ์ก่อนหน้านี้ อาทิ การยิงกระสุนยางอย่างไม่เลือกเป้าหมาย ทำให้มีกลุ่มนักข่าว เด็ก/เยาวชน และประชาชนทั่วไปต่างตกเป็นเป้าในความรุนแรงของเจ้าหน้าที่รัฐนี้ รวมไปถึงปฏิบัติการจับกุมแบบหว่านแหทั้งผู้เกี่ยวและไม่เกี่ยวกับการชุมนุมเกือบทุกคืนตลอดเดือนสิงหาคม

จับกุมเด็กอายุต่ำสุดเพียง 13 ปี ที่ดินแดง ข้อหาหลักฝ่าฝืน พ.ร.ก. ฉุกเฉินฯ รัฐจับหมดไม่เลือกหน้า

ศูนย์ทนายความเพื่อสิทธิมนุษยชนรวบรวมสถิติผู้ถูกจับ/ถูกควบคุมตัวตลอดเดือนสิงหาคมจากเหตุการณ์ชุมนุมในช่วงดังกล่าว ตั้งแต่วันที่ 1 ส.ค. ถึง 25 ส.ค. 64 พบว่ามีผู้ถูกจับกุมไม่น้อยกว่า 260 รายแล้ว ในจำนวนนี้เป็นเด็กอายุต่ำกว่า 15 ปี อย่างน้อย 13 ราย เยาวชนอายุ 15-18 ปี อย่างน้อย 57 ราย ผู้ใหญ่ 190 ราย โดยตัวเลขนี้ไม่รวมแกนนำและนักกิจกรรมที่เข้ามอบตัวตามหมายจับ ประกอบด้วย “เพนกวิน” พริษฐ์ ชิวารักษ์, “นิว” สิริชัย นาถึง, “ฟ้า” พรหมศร วีระธรรมจารี มอบตัวเมื่อวันที่ 8 ส.ค. 64 เหตุ #ม็อบ2สิงหา, “ปูน” ธนพัฒน์, “ไมค์” ภาณุพงศ์ จาดนอก, ชาติชาย แกดำ และ “ต๋ง ทะลุฟ้า” ปนัดดา ศิริมาศกุล มอบตัวเมื่อวันที่ 9 ส.ค. 64, อานนท์ นำภา มอบตัวเมื่อวันที่ 9 ส.ค. 64 เหตุจากปราศรัยในชุมนุมม็อบแฮร์รี่ พอตเตอร์ 2, “ไผ่” จตุภัทร์ บุญภัทรรักษา และทวี เที่ยงวิเศษ มอบตัวเมื่อวันที่ 9 ส.ค. 64 ในคดีสาดสีหน้า สน.ทุ่งสองห้อง, “ภูมิ” มอบตัวเมื่อวันที่ 9 ส.ค. 64 คดีทำลายป้าย สตช.

ผู้ถูกจับกุมที่เป็นเด็กและเยาวชนรวมกันเท่ากับ 70 ราย หรือหากคิดเป็นอัตราส่วน เท่ากับร้อยละ 26.9 ของผู้ถูกจับกุมทั้งหมด หรือมากกว่า 1 ใน 4 ชี้ให้เห็นว่ากลุ่มเด็กและเยาวชนเป็นกลุ่มที่ออกมาแสดงออกทางการเมืองและถูกจับกุมจำนวนมาก

หากนับเฉพาะบริเวณดินแดงและพื้นที่ใกล้เคียง รวมถึงการจับกุมต่อเนื่องจากการชุมนุมในช่วงนี้ ตั้งแต่วันที่ 7 ส.ค. เป็นต้นมา ยอดผู้ถูกจับ/ควบคุมตัวอย่างน้อย 209 ราย แบ่งเป็นเด็กอายุต่ำกว่า 15 ปี อย่างน้อย 13 ราย เยาวชนอายุ 15-18 ปี อย่างน้อย 56 ราย ผู้ใหญ่ 140 ราย

ลักษณะของเหตุที่ทำให้ถูกจับมีหลากหลายแบบไม่เลือกเป้าหมาย ตั้งแต่เป็นผู้ร่วมชุมนุม, เป็นผู้เตรียมเข้าร่วมการชุมนุม, คนขับรถเครื่องเสียง หรือคนขับรถรับจ้างขนอุปกรณ์การชุมนุม, นักกิจกรรมที่มีหมายจับจากการชุมนุมก่อนหน้านี้ หรือแม้แต่ประชาชนทั่วไปบริเวณแฟลตดินแดงที่รอกลับบ้านหลังจากทำงาน คนที่ออกมาซื้ออาหาร และผู้คนที่จำเป็นต้องใช้เส้นทางดินแดงวิภาวดีก็ถูกจับกุมด้วย แม้ไม่ใช่ผู้เข้าร่วมชุมนุมแต่อย่างใด

ทั้งหมดถูกควบคุมตัวและสอบสวนแยกไปตามคำสั่งของเจ้าหน้าที่ในแต่ละวัน ทั้งที่กองบังคับการตำรวจตระเวนชายแดนภาค 1 (บก.ตชด. ภาค 1) จังหวัดปทุมธานี ในช่วงแรกๆ ต่อมาจึงกระจายไปที่กองบัญชาการตำรวจปราบปรามยาเสพติด (บช.ปส.) ภายในสโมสรตำรวจ และสถานีตำรวจในพื้นที่กรุงเทพมหานคร ส่วนมากจึงเป็นการควบคุมตัวไม่ชอบด้วยกฎหมาย เพราะตำรวจไม่นำผู้ถูกจับกุมไปยังสถานีตำรวจท้องที่ที่ถูกจับกุม หรือสถานีตำรวจเจ้าของคดีเท่านั้นตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา

ข้อกล่าวหาหลักที่ผู้ถูกจับกุมถูกกล่าวหา คือเรื่องการฝ่าฝืนข้อกำหนดเรื่องการชุมนุมออกตามความในมาตรา 9 ของ พ.ร.ก.ฉุกเฉินฯ, พ.ร.บ. โรคติดต่อ และข้อหาร่วมกันมั่วสุมกันตั้งแต่ 10 คนขึ้นไป ตามมาตรา 215 ประมวลกฎหมายอาญา

ประชาชนและเยาวชนที่ถูกจับกุมเดือนสิงหาคมนี้ต้องผ่านขั้นตอนตาม “กระบวนการยุติธรรมทางอาญา” ในชั้นตำรวจ ตั้งแต่ทำบันทึกการจับกุม การแจ้งข้อกล่าวหา การสอบคำให้การ การฝากขัง การตรวจสอบการจับกุมและการขออำนาจควบคุม (ในกรณีเยาวชน) และการขอประกันตัวที่ศาล แม้เกือบทั้งหมดจะได้รับการประกันตัว แต่การจับกุม/ควบคุมตัวนั้นเป็นการจำกัดเสรีภาพการชุมนุมสาธารณะและการแสดงความคิดเห็นผ่านกระบวนการยุติธรรมเริ่มต้นขึ้นแล้ว รวมถึงการสร้างภาระทางเศรษฐกิจในรายที่ต้องวางหลักทรัพย์ประกันตัวด้วย

>> ส่องขั้นตอนคดีเยาวชน: เมื่อเยาวชนที่ถูกดำเนินคดีทางการเมือง มีแนวโน้มภาระ-ถูกละเมิดมากกว่าผู้ใหญ่