Pride Month ที่ไม่มีในเรือนจำ “แอมป์” เผยช่องว่างสิทธิผู้ต้องขังเพศหลากหลาย หวั่นปัญหาหลังปิด Domimail

วันที่ 11 มิ.ย. 2568 ที่เรือนจำพิเศษกรุงเทพฯ ทนายความเข้าเยี่ยม “แอมป์” ณวรรษ เลี้ยงวัฒนา อดีตนักศึกษานิเทศศาสตร์ผู้ถูกคุมขังในคดีมาตรา 112 หลังศาลอุทธรณ์พิพากษายืนจำคุก 1 ปี 7 เดือน จากคดีปราศรัยในการชุมนุม #นับ1ถึงล้านคืนอำนาจให้ประชาชน บริเวณอนุสาวรีย์ประชาธิปไตย เมื่อวันที่ 13 ก.พ. 2564

การพบกันในเดือน Pride Month แอมป์เผยมุมมอง เริ่มจากการวิจารณ์ Rainbow Washing ปรากฏการณ์ที่บริษัทต่าง ๆ เปลี่ยนแปลงภาพลักษณ์เป็นสีรุ้งเพื่อการตลาด โดยไม่เคยสนใจเรื่องความหลากหลายทางเพศมาก่อน แอมป์เตือนว่าแม้กฎหมายสมรสเท่าเทียมจะผ่านไปแล้ว การต่อสู้ยังไม่จบ ยังมีอีกหลายประเด็นที่ต้องติดตามต่อ

เขายังเล่าถึงความแตกต่างของสิทธิผู้ต้องขัง LGBTQ+ ระหว่างเรือนจำต่าง ๆ โดยเฉพาะเรื่องการเข้าถึงเครื่องสำอางและยาฮอร์โมน กับความกังวลสำคัญตอนนี้คือการยุติบริการระบบส่งจดหมาย Domimail ตั้งแต่วันที่ 16 มิ.ย. 2568 ซึ่งแอมป์มองว่าเป็นมากกว่าแอปพลิเคชัน แต่เป็นเครื่องมือเยียวยาจิตใจและบรรเทาความเครียดของผู้ต้องขัง สำหรับแอมป์การสูญเสียบริการนี้อาจนำไปสู่ปัญหาใหม่ในเรือนจำ

________________________________

ห้องเยี่ยมทนายแน่นขนัดไปด้วยผู้คน เมื่อเวลาผ่านไปยังไม่มีที่นั่งว่างลง เจ้าหน้าที่จึงพาทนายไปยังห้องเยี่ยมญาติแทน ที่นั่น แอมป์ นั่งรอด้วยรอยยิ้มที่คุ้นเคย

“ข้างในนี่ไม่มีเดือน Pride หรอก” แอมป์เอ่ยขึ้นเมื่อเห็นภาพงานเฉลิมฉลองจากเพจไข่แมวชีสที่นำมาให้ดู ในภาพมีการชูป้ายคัดค้านการใช้ความหลากหลายทางเพศเป็นเครื่องมือทางการตลาด

“นี่คือ Rainbow Washing” เขาพยายามอธิบายถึงบริษัทขนาดใหญ่ที่ไม่เคยสนใจเรื่องความหลากหลายทางเพศมาก่อน พอเห็นสังคมเริ่มยอมรับ ก็เปลี่ยนซองขนมเป็นสีรุ้ง เพื่อขายของ

แม้กฎหมายสมรสเท่าเทียมจะมีผลบังคับใช้ไปแล้ว และสังคมจะให้การยอมรับมากขึ้น แต่แอมป์เตือนว่าการต่อสู้ยังไม่จบ ยังมีอีกหลายเรื่องที่ต้องสร้างความเข้าใจและผลักดันปัญหา “ยังมีประเด็น Sex Worker ที่ต้องถูกกฎหมาย การเลือกปฏิบัติในที่ทำงาน การอยู่ร่วมกับผู้ป่วย HIV และล่าสุดเรื่องซิฟิลิสระบาด” เขาเล่าต่อ “อเมริกาตัดงบ NGO ทั่วโลก ส่งผลให้การเข้าถึงยา Prep และ Pep ลดลง ยาสองตัวนี้ช่วยลดการระบาดของเชื้อได้ พอไม่มียา จำนวนผู้ติดเชื้อก็สูงขึ้น”

ไม่กี่วันก่อน แอมป์ได้เห็นบอร์ดหน้าแดนที่ติดประชาสัมพันธ์ ในนั้นมีคำว่า ‘เบี่ยงเบนทางเพศ’ เพื่ออ้างถึงกลุ่มผู้มีความหลากหลายทางเพศ “พอเห็นแล้วไม่สบายใจ รู้สึกว่าต้องมีการศึกษาเรื่องนี้ให้มากขึ้น”

เมื่อวันก่อนที่ศาล แอมป์ได้เจอผู้ต้องขัง LGBTQ+ จากเรือนจำคลองเปรม พวกเขาเล่าให้ฟังถึงความแตกต่างระหว่างเรือนจำสองเรื่อง “ที่คลองเปรมซื้อเครื่องสำอางได้ถูกกฎหมาย แต่ที่พิเศษกรุงเทพฯ ต้องลักลอบซื้อ ทำให้ราคาแพงขึ้น”

“ยาฮอร์โมนที่คลองเปรมแผงละ 170-180 บาท แต่ที่นี่แผงละ 1,500-2,000 บาท” แอมป์เล่าด้วยความเศร้า “เรือนจำควรมีนโยบายให้สิ่งเหล่านี้อยู่ในที่สว่าง เพื่อป้องกันการถูกเอาเปรียบ”

สำหรับข่าวใหญ่ในเรือนจำพิเศษกรุงเทพฯ ตอนนี้คือ ระบบรับส่งจดหมาย Domimail จะถูกยุติบริการตั้งแต่วันที่ 16 มิถุนายน ทำให้ผู้ต้องขังต่างเร่งส่งข้อความหาคนที่รักด้วยความวิตกกังวล

แอมป์อธิบายสถานการณ์ “ผมไม่ได้มีปัญหากับการตรวจสอบของหน่วยงานรัฐในเรื่องการมี Domimail นี้ แต่อยากให้คำนึงถึงผลกระทบต่อสิทธิของคนอื่นด้วย” เขามองว่าการส่งจดหมายช่องทางนี้เป็นมากกว่าแอปพลิเคชัน มันช่วยเรื่องเยียวยาจิตใจ บรรเทาอาการเครียดในเรือนจำ ถ้าไม่มี ผู้ต้องขังจะเครียดขึ้น อาจนำไปสู่ปัญหาอื่นตามมา

แอมป์เล่าต่อเนื่องว่า ที่เรือนจำขณะนี้เต็มไปด้วยความวุ่นวาย การย้ายระบายผู้ต้องขังประจำเดือนในวันที่ 10, 20, และ 30 ทำให้บรรยากาศตึงเครียดเป็นระยะ ช่วงนี้ผู้ต้องขังป่วยเป็นไข้หวัดกันมาก จนต้องมีมาตรการใหม่ “ใครมีอาการเจ็บคอปวดหัวให้ออกไปรับยาพาราฯ ที่แดนพยาบาล แล้วเอาไปกักตัวรวมกัน”

แอมป์เล่าว่า “มีทั้งคนป่วยจริงกับคนที่แค่ปวดหัว แต่เอาไปกักรวมกันหมด” เขามองว่าการจัดการนี้ “ในแง่ป้องกันคงได้ผล แต่จะบอกว่าถูกต้องเลยก็ไม่ได้”

ก่อนจากแอมป์อัปเดตเรื่องสุขภาพตัวเอง ช่วงนี้ถูกเพิ่มยาความดัน จากเดิมกินตัวเดียว ตอนนี้ต้องกินสองตัวเขาไม่รู้สึกว่าตัวเองมีอาการผิดปกติ “แต่หมอคงดูตารางการรักษาแล้วสั่งเพิ่ม พอกินเข้าไป ไม่ได้รู้สึกว่ามันทำให้ดีขึ้นขนาดนั้น แต่ถ้าในทางรักษา เราโอเคยอมรับได้”

จนถึงปัจจุบัน (18 มิ.ย. 2568) แอมป์ถูกคุมขังมาแล้ว 192 วัน ด้วยบทบาทเคลื่อนไหวทางการเมืองของคนรุ่นใหม่ในช่วงปี 2563-2565 แอมป์ถูกดำเนินคดีรวมทั้งสิ้น 20 คดี โดยปัจจุบันคดีที่สิ้นสุดลงแล้ว 8 คดี รวมทั้งคดีที่เขาถูกคุมขังอยู่นี้ ที่เขาตัดสินไม่ฎีกาต่อ ส่วนที่เหลือเขายังคงต้องต่อสู้คดีต่อไป

เขามีกำหนดถูกนำตัวไปศาลอีกครั้งในวันที่ 26 มิ.ย. 2568 นี้ ในนัดฟังคำพิพากษาคดี พ.ร.ก.ฉุกเฉินฯ ร้ายแรง จากกรณีชุมนุม #15ตุลาไปราชประสงค์ เมื่อปี 2563 ที่ศาลแขวงปทุมวัน

สามารถร่วมเขียนจดหมายออนไลน์ถึงแอมป์ผ่านโครงการ Free Ratsadon โดยแอมเนสตี้อินเตอร์เนชั่ลแนล

อ่านเนื้อหาที่เกี่ยวข้อง

รักเราข้ามกำแพงได้: เรื่องเล่าฉบับ Love Letter ของ “แอมป์” และ “โอ๋” ในห้วงแห่ง Pride Month

ฟันหลุด – ภาพจำหวาดหวั่นการถูกอุ้ม เสียงเล่าจาก ‘แอมป์’ ณวรรษ ผู้พยายามยิ้มไว้ในวันที่ส้มไม่หวาน

เมื่อสุริยน ย่ำ (แดน) สนธยา: คุณค่าความเป็นมนุษย์ของผู้ต้องขัง LGBTQ+ ใต้กะลาเรือนจำสองเพศ