ลงโทษปรับ 24 ผู้ชุมนุม #ราษฎรหยุดAPEC2022 ฐานขัดคำสั่งไม่เลิกมั่วสุม คนละ 2,500 บาท - ยกฟ้อง 1 ราย

วันที่ 19 ธ.ค. 2567 เวลา 10.00 น. ศาลแขวงดุสิตนัดฟังคำพิพากษาในคดีของ 25 นักกิจกรรมและประชาชน ซึ่งถูกฟ้องใน 3 ข้อกล่าวหา ตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 215, มาตรา 216 และ พ.ร.บ.ชุมนุมฯ จากการเข้าร่วมชุมนุม #ราษฎรหยุดAPEC2022 เมื่อวันที่ 18 พ.ย. 2565

ศาลพิพากษาว่า จำเลยที่ 1 – 20 และ ที่ 22 – 25 มีความผิดตามฟ้อง ลงโทษปรับคนละ 2,500 บาท และยกฟ้องจำเลยที่ 21

การชุมนุม #ราษฎรหยุดAPEC2022 ผู้ชุมนุมถูก คฝ. ใช้กำลังเข้าสลายการชุมนุม กวาดจับกุมผู้ชุมนุม 25 ราย

การประชุมความร่วมมือทางเศรษฐกิจในภูมิภาคเอเชีย-แปซิฟิก 2022 (APEC 2022) จัดขึ้นระหว่างวันที่ 16-19 พ.ย. 2565 ในวันที่ 18 พ.ย. 2565 มีผู้ชุมนุมจากหลากหลายกลุ่มองค์กรในนาม “ราษฎรหยุดAPEC2022” ได้นัดหมายชุมนุมและเคลื่อนขบวนจากลานคนเมืองไปยังศูนย์การประชุมแห่งชาติสิริกิติ์ เพื่อยื่นหนังสือคัดค้านการประชุมดังกล่าว

หลังผู้ชุมนุมเคลื่อนขบวนไปถึงบริเวณต้นถนนดินสอ ได้ถูกเจ้าหน้าที่ตำรวจวางกำลังและรถยนต์ปิดกั้นเส้นทาง ก่อนใช้กำลังเข้าจับกุมผู้ชุมนุม 2 ระลอก มีผู้ชุมนุมถูกจับกุมรวมทั้งสิ้น 26 ราย โดยมีผู้ถูกจับกุมที่ได้รับบาดเจ็บจำนวน 13 ราย และยังมีผู้ชุมนุมบาดเจ็บอีกหลายราย โดยบางรายอาการสาหัสและต้องเข้ารับการผ่าตัดที่โรงพยาบาลทันที

ต่อมาตำรวจ สน.สำราญราษฎร์ ได้แจ้งข้อกล่าวหาต่อผู้ถูกจับกุม 25 ราย และได้รับการประกันตัวระหว่างสอบสวนในเวลาต่อมา และได้ถูกฟ้องคดีต่อศาลแขวงดุสิตไปเมื่อวันที่ 19 ธ.ค. 2565 และศาลให้ประกันทั้งหมดในระหว่างพิจารณาคดีโดยไม่ต้องวางหลักประกัน

สำหรับข้อกล่าวหาที่ทั้งหมดถูกฟ้อง ได้แก่ ร่วมกันมั่วสุมตั้งแต่ 10 คนขึ้นไป ใช้กำลังประทุษร้าย ขู่เข็ญว่าจะใช้กำลังประทุษร้ายฯ, ไม่เลิกมั่วสุมตามที่เจ้าพนักงานสั่ง ตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 215, 216 และร่วมกันไม่ปฏิบัติตามคำสั่งหรือประกาศของเจ้าพนักงานดูแลการชุมนุมสาธารณะ ตาม พ.ร.บ.การชุมนุมสาธารณะฯ มาตรา 19 (5)

ในการสืบพยาน โจทก์พยายามกล่าวหาว่าการชุมนุมดังกล่าวเป็นการกระทำที่ก่อให้เกิดความวุ่นวายในบ้านเมือง โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อรื้อถอนป้ายการประชุมเอเปค และจะเข้ายึดพื้นที่บริเวณอนุสาวรีย์ประชาธิปไตย ทางเจ้าหน้าที่ตำรวจจึงกำหนดเงื่อนไขและออกคำสั่งห้ามเคลื่อนขบวนออกจากบริเวณลานคนเมือง แต่ผู้ชุมนุมฝ่าฝืนไม่ปฏิบัติตาม เคลื่อนขบวนผลักดันแผงรั้ว ใช้สีสเปรย์พ่นถนนและรถของเจ้าหน้าที่ ใช้ลวดสลิงผูกกับรถเจ้าหน้าที่และลากรถจนเสียหาย ขว้างปาสิ่งของ และใช้ไม้ตีเจ้าหน้าที่ ทำให้เจ้าหน้าที่ได้รับบาดเจ็บหลายนาย

ด้านฝ่ายจำเลยต่อสู้ว่า การที่เจ้าพนักงานออกคำสั่งห้ามเคลื่อนขบวนเป็นคำสั่งทางปกครองที่ไม่ชอบด้วยกฎหมาย และเป็นการจำกัดเสรีภาพการชุมนุมตามรัฐธรรมนูญและกติการะหว่างประเทศว่าด้วยสิทธิพลเมืองและสิทธิทางการเมืองที่ประเทศไทยเป็นภาคี ทั้งการเข้าสลายการชุมนุมเป็นการใช้กำลังเกินกว่าเหตุ ฝ่ายจำเลยยังพยายามนำสืบถึงที่มาของการชุมนุมว่า มีวัตถุประสงค์จากการที่ชาวบ้านได้รับผลกระทบจากโครงการพัฒนาอุตสาหกรรมขนาดใหญ่ซึ่งเกี่ยวข้องกับข้อตกลงทางเศรษฐกิจระหว่างประเทศและขาดการมีส่วนร่วมจากประชาชนและภาคประชาสังคม เพียงเพื่อผลักดันผลประโยชน์ของกลุ่มทุนขนาดใหญ่

ลงโทษปรับจำเลย 24 ราย คนละ 2,500 บาท รวม 60,000 บาท และยกฟ้องจำเลย 1 ราย เห็นว่า คฝ. ใช้กำลังเพื่อป้องกันอันตราย คำสั่งห้ามเคลื่อนย้ายการชุมนุมชอบด้วยกฎหมายแล้ว

19 ธ.ค. 2567 เวลา 09.44 น. ห้องพิจารณาที่ 502 ผู้พิพากษาได้ออกนั่งพิจารณาและขานชื่อจำเลยทั้ง 25 ราย ก่อนจะเริ่มอ่านคำพิพากษา โดยสรุปใจความได้ว่า

คดีมีประเด็นที่ต้องวินิจฉัยว่าจำเลยทั้ง 25 ราย ทำผิดตามฟ้องหรือไม่

ประเด็นที่ 1 สำหรับความผิดในฐานไม่ปฏิบัติตามคำสั่งของเจ้าพนักงานดูแลการชุมนุมสาธารณะตามมาตรา 19 (5) แห่ง พ.ร.บ.การชุมนุมสาธารณะฯ

พยานโจทก์เจ้าหน้าที่ตำรวจ สน.สำราญราษฎร์ เบิกความว่า ได้รับหนังสือจากสำนักงานเขตพระนคร ว่ามีการแจ้งขอจัดการชุมนุมสาธารณะ ในวันที่ 16-18 พ.ย. 2565 และสำนักงานเขตพระนครอนุญาตให้ชุมนุมได้ที่ลานคนเมืองซึ่งเป็นสถานที่ที่รัฐจัดให้

ต่อมา วันที่ 17 พ.ย. 2565 สน.สำราญราษฎร์ได้รับจดหมายอิเล็กทรอนิกส์จากตัวแทนสมัชชาคนจนว่า ในวันที่ 18 พ.ย. ผู้ชุมนุมจะทำการเดินจากลานคนเมืองไปยังศูนย์การประชุมแห่งชาติสิริกิติ์ พยานเห็นว่า ผู้จัดการชุมนุมสามารถตั้งเงื่อนไขการชุมนุมได้ แต่ทั้งนี้ช่วงเวลาดังกล่าวประเทศไทยเป็นเจ้าภาพในการจัดประชุมและมีประกาศเรื่อง กำหนดสถานที่ตามนัยมาตรา 8(5) ของ พ.ร.บ.การชุมนุมสาธารณะฯ ที่ห้ามการชุมนุม เพื่อไม่ให้กีดขวางทางจราจร กีดขวางทางเข้าออก หรือรบกวนการปฏิบัติงาน หากกลุ่มผู้ชุมนุมจะเดินขบวนเพื่อคัดค้านการประชุม ย่อมถือว่ามีเจตนาที่จะก่อความเสียหายแก่การประชุม และจะส่งผลต่อภาพลักษณ์ของประเทศในฐานะเจ้าภาพ และยังเป็นการเคลื่อนย้ายไปชุมนุมในสถานที่ที่ประกาศเป็นเขตหวงห้ามหรือรบกวนการปฏิบัติงานหรือใช้งานสถานที่ดังกล่าว เจ้าหน้าที่ตำรวจ สน.สำราญราษฎร์ จึงมีคำสั่งไม่ให้เคลื่อนย้ายการชุมนุมและแจ้งให้ทราบผ่านจดหมายอิเล็กทรอนิกส์

สำหรับเหตุการณ์ที่มีการเคลื่อนย้ายการชุมนุม พยานโจทก์ที่เป็นตำรวจที่ปฏิบัติหน้าที่ดูแลการชุมนุมและตำรวจที่จับกุมผู้ชุมนุม รวมถึงตำรวจควบคุมฝูงชน เบิกความตรงกันในสาระสำคัญว่า กลุ่มผู้ชุมนุมรวมตัวกันบริเวณพื้นผิวจราจรด้านหน้าเสาชิงช้า โดยกลุ่มผู้ชุมนุมกำลังมุ่งหน้าไปยังอนุสาวรีย์ประชาธิปไตย พยานโจทก์ได้แจ้งแล้วว่า ไม่อนุญาตให้เคลื่อนย้ายออกจากลานคนเมือง แต่ผู้ชุมนุมไม่ปฏิบัติตาม

จำเลยที่ 11 ยืนอยู่บนรถบรรทุกเครื่องขยายเสียงขับขี่มาทางด้านหลังของผู้ชุมนุม ผู้ชุมนุมได้ฝ่าแผงเหล็กแนวกั้นจนล้มลงเดินขบวนต่อจนถึงแนวกั้นของเจ้าหน้าที่ตำรวจควบคุมฝูงชน ตำรวจควบคุมฝูงชนได้แจ้งผ่านเครื่องขยายเสียงไม่ให้ผู้ชุมนุมฝ่าแนวกั้น ขอให้เดินกลับลานคนเมือง ให้เลิกมั่วสุมก่อความวุ่นวาย ทำให้กลุ่มผู้ชุมนุมไม่พอใจตะโกนโห่ไล่เจ้าหน้าที่ตำรวจ บางคนฉีดสีสเปรย์ลงบนพื้นผิวจราจรและฉีดใส่รถยนต์ของราชการ นำแผ่นกระดาษมาติดที่รถยนต์ของราชการ

ผู้ชุมนุมพยายามฝ่าแนวกั้นของเจ้าหน้าที่ตำรวจควบคุมฝูงชนผลักและดัน ตำรวจควบคุมฝูงชนจึงมีคำสั่งให้ผลักดันผู้ชุมนุมกลับไปยังที่เดิมและให้จับกุมผู้ที่ฝ่าฝืนคำสั่ง หลังจากมีการประชาสัมพันธ์ให้ผู้ชุมนุมกลับไปที่ลานคนเมือง ผู้ชุมนุมบางกลุ่มปฏิบัติตามและบางกลุ่มก็ไม่ได้ให้ความร่วมมือ เพื่อเป็นการยับยั้งความวุ่นวายเจ้าหน้าที่ตำรวจควบคุมฝูงชนได้เข้าจับกุมกลุ่มผู้ที่ก่อความวุ่นวาย ระหว่างการเข้าจับกุมมีกลุ่มผู้ชุมนุมที่ใช้ไม้หน้าสามทำร้ายเจ้าหน้าที่ตำรวจควบคุมฝูงชนจำนวนหลายครั้ง เจ้าหน้าที่ตำรวจควบคุมฝูงชนจึงยิงกระสุนยางเพื่อป้องกันตัวและระงับภัยอันตราย

กลุ่มผู้ชุมนุมร่นถอยกลับแต่ไม่ได้กลับไปที่ลานคนเมือง ได้มีการสับเปลี่ยนขึ้นการพูดปราศรัย ผู้ชุมนุมใช้กระทะเผาพริกและนำไปวางไว้บนรถราชการ เจ้าหน้าที่ตำรวจจึงฉีดน้ำใส่เพื่อป้องกันเพลิงไหม้ กลุ่มผู้ชุมนุมสาดพริกและทรายใส่เจ้าหน้าที่ตำรวจ ผลจากการปะทะเจ้าหน้าที่ตำรวจควบคุมฝูงชนบางส่วนได้รับบาดเจ็บ

เห็นว่า พยานโจทก์ทุกปากปฏิบัติหน้าที่ในที่เกิดเหตุโดยตลอด เมื่อพิจารณาคำเบิกความของพยานโจทก์ประกอบกับคลิปเหตุการณ์และพยานวัตถุอื่น ยืนยันว่า จำเลยที่ 1 – 20 และ 22 – 25 อยู่ในกลุ่มผู้ชุมนุม บางครั้งก็ปรากฏอยู่ในแนวหน้าบ้าง อยู่บนรถเครื่องขยายเสียงบ้าง อยู่ในส่วนต่าง ๆ ของการชุมนุมบ้าง

เมื่อเจ้าหน้าที่ตำรวจควบคุมฝูงชนได้แจ้งผ่านเครื่องขยายเสียงและแจ้งผ่านจดหมายอิเล็กทรอนิกส์ไม่ให้ผู้ชุมนุมเคลื่อนย้ายการชุมนุม การจับกุมผู้ชุมนุมดังกล่าวได้ตามจุดเกิดเหตุเป็นสิ่งบ่งชี้ได้ว่าจำเลยมีเจตนาไม่ปฏิบัติตามคำสั่งหรือประกาศของเจ้าพนักงานดูแลการชุมนุมสาธารณะและต้องการเคลื่อนขบวนต่อไป

เมื่อประกาศของเจ้าพนักงานชุมนุมสาธารณะออกโดยชอบโดยมีกฎหมายรองรับ ซึ่ง พ.ร.บ.การชุมนุมสาธารณะฯ มีวัตถุประสงค์เพื่อกำหนดหลักเกณฑ์ในการชุมนุมสาธารณะให้ชัดเจนและสอดคล้องกับกติการะหว่างประเทศว่าด้วยสิทธิพลเมืองและสิทธิทางการเมืองที่ประเทศไทยเป็นภาคี เพื่อให้การชุมนุมสาธารณะเป็นไปด้วยความเรียบร้อย ไม่กระทบต่อความสงบเรียบร้อยหรือศีลธรรมอันดี และไม่กระทบสิทธิเสรีภาพของผู้อื่น การกระทำของจำเลยจึงไม่เป็นการปฏิบัติตามคำสั่งของเจ้าพนักงานที่ดูแลการชุมนุม

ประเด็นที่ 2 สำหรับความผิดฐานมั่วสุมกันตั้งแต่ 10 คนขึ้นไป และไม่เลิกมั่วสุมเมื่อเจ้าพนักงานสั่งให้เลิก

พยานโจทก์ทุกปากเบิกความว่า มีผู้ชุมนุมประมาณ 200-300 คน การที่จำเลยเคลื่อนขบวนต่อไปทั้งที่มีคำสั่งห้ามจากเจ้าพนักงานของรัฐ ในการชุมนุมมีผู้พ่นสี ผลักและดันรถยนต์ที่เป็นแนวกั้นของเจ้าหน้าที่ตำรวจควบคุมฝูงชน ใช้ลวดสลิงลากรถยนต์กระบะแนวกั้น จุดไฟเตาเผาพริกและสาดใส่เจ้าพนักงานตำรวจ มีตำรวจควบคุมฝูงชนได้รับบาดเจ็บ เมื่อพยานโจทก์เบิกความสอดคล้องกันว่าผู้ชุมนุมมีประมาณ 200-300 คน มากกว่า 10 คน เข้าลักษณะอันเป็นการกระทำมั่วสุม

การรวมตัวของจำเลยมีลักษณะเป็นการกีดขวางทางจราจรประชาชนทั่วไปด้วยการเคลื่อนขบวนซึ่งมีคนจำนวนมาก มีการทำลายทรัพย์สินราชการให้เสียหาย ความมุ่งหมายของกฎหมายในเรื่องนี้มุ่งคุ้มครองความสงบโดยรวม แม้จำเลยและผู้ชุมนุมทั้งหมดมีความเห็นทางการเมืองไม่ตรงกับผู้ใช้อำนาจ แต่ก็มีช่องทางอื่นที่สามารถโต้แย้งได้โดยไม่ต้องใช้ความรุนแรง

จำเลยที่ 1 – 20 และ 22 – 25 ย่อมมีความผิดฐานมั่วสุมกันตั้งแต่ 10 คนขึ้นไปกระทำการอย่างหนึ่งอย่างใดให้เกิดความวุ่นวายในบ้านเมือง นอกจากนั้นเมื่อเจ้าพนักงานสั่งให้เลิกมั่วสุม จำเลยไม่เลิกตามคำสั่งของเจ้าพนักงาน แต่ยังคงเคลื่อนขบวนแล้วก่อความวุ่นวายขึ้นจนความผิดสำเร็จ ตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 215 และย่อมมีความผิดฐานขัดคำสั่งเจ้าพนักงานที่สั่งให้เลิกมั่วสุมตามมาตรา 216 ด้วย

ประเด็นที่ 3 พิจารณาข้ออ้างของจำเลยทั้งหมด

เห็นว่า ที่จำเลยอ้างว่า การเดินขบวนจะเดินไปที่หอศิลป์กรุงเทพฯ จำเลยไม่ทราบคำสั่งห้ามเดินขบวน ก็เป็นเหตุที่จำเลยอ้างขึ้นครั้งแรกในชั้นพิจารณา ส่วนที่อ้างว่าเป็นการชุมนุมโดยสงบปราศจากอาวุธ เห็นว่า รัฐได้จัดพื้นที่การชุมนุมที่ลานคนเมืองและในช่วงดังกล่าวมีการประชุมเอเปคซึ่งใช้เวลาไม่นาน และจำเป็นต้องมีมาตรการในการควบคุมคนจำนวนมาก เพื่อไม่ให้กระทบกับการประชุมและไม่ให้ส่งผลต่อภาพลักษณ์ของประเทศไทย ทำให้นานาชาติขาดความเชื่อมั่น การป้องกันไว้ก่อนจึงชอบด้วยกฎหมาย

ในส่วนจำเลยที่ 21 พยานโจทก์ไม่ได้เบิกความว่า พบจำเลยที่ใดและตามภาพถ่ายและคลิปไม่ปรากฏภาพจำเลย ที่จำเลยอ้างว่า ไม่ได้เข้าร่วมการชุมนุม แต่มาสังเกตการณ์ในภายหลัง จึงมีความเป็นไปได้พยานหลักฐานโจทก์มีเหตุสงสัยตามสมควร ยกประโยชน์แห่งความสงสัยให้แก่จำเลย

เมื่อเจ้าหน้าที่ตำรวจควบคุมฝูงชนได้ตอบทนายความจำเลยถามค้านว่า วันดังกล่าวเจ้าหน้าที่สวมชุดกันสะเก็ดระเบิด สวมสนับมือสนับเข่า มีกระบองยาง ปืนลูกซองสำหรับยิงกระสุนยาง ฝ่ายผู้ชุมนุมแต่งกายด้วยเสื้อผ้าธรรมดาไม่ปรากฏอาวุธร้ายแรง จึงควรนำพฤติการณ์แห่งคดีมาพิจารณาประกอบการกำหนดโทษให้เหมาะสม

พิพากษาว่า จำเลยที่ 1 – 20 และ ที่ 22-25 มีความผิดตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 215, มาตรา 216 และ พ.ร.บ.การชุมนุมสาธารณะฯ มาตรา 19 (5) การกระทำของจำเลยเป็นกรรมเดียวผิดกฎหมายหลายบท ให้ลงโทษฐานขัดคำสั่งเจ้าพนักงานไม่เลิกมั่วสุม ปรับคนละ 2,500 บาท และยกฟ้องจำเลยที่ 21 สำหรับคำขอที่โจทก์ขอให้เพิ่มโทษและนับโทษต่อ เนื่องจากศาลลงโทษปรับเท่านั้น จึงไม่สามารถเพิ่มโทษและนับโทษต่อได้ ยกคำขอของโจทก์

ผู้พิพากษาที่อ่านคำพิพากษา คือ มัณฑนา อิสสระโชติ

ต่อกรณีเหตุการณ์ชุมนุมนี้ ทางคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ (กสม.) ยังได้ติดตามตรวจสอบการละเมิดสิทธิมนุษยชน และได้จัดทำรายงานลงวันที่ 29 พ.ค. 2566 โดยสรุปเห็นว่า การใช้กำลังของเจ้าหน้าที่ในเหตุการณ์ดังกล่าวเกินกว่าความจำเป็น ทั้งยังเป็นไปโดยไม่เหมาะสม และไม่ได้สัดส่วนกับพฤติการณ์ของผู้ถูกจับกุม ขัดกับประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา มาตรา 83 วรรคสาม (เรื่องการจับกุม) และไม่สอดคล้องกับมาตรฐานสากล จนส่งผลให้มีผู้บาดเจ็บหลายราย จึงถือเป็นการกระทำละเมิดต่อสิทธิและเสรีภาพในชีวิตและร่างกายของประชาชน ซึ่งตัวแทนของ กสม. ก็ได้เข้าเบิกความถึงรายละเอียดของรายงานการตรวจสอบดังกล่าวด้วย

นอกจากคดีนี้แล้ว ยังมีคดีของนักกิจกรรมอีก 5 คน ซึ่งรวมถึง พายุ บุญโสภณ ซึ่งถูกยิงด้วยกระสุนยางจนสูญเสียดวงตาข้างขวา และได้ถูกกล่าวหาในข้อหาลักษณะเดียวกันนี้ด้วย โดยคดีได้ถูกฟ้องที่ศาลแขวงดุสิตเช่นกันและมีนัดสืบพยานในเดือน ม.ค – ก.พ. 2568