วารุณีกับการอดอาหารประท้วงเป็นวันที่ 29: ผู้ต้องขังทางการเมืองเป็นเหมือน ‘โรคเรื้อรัง’ ของสังคม

วันนี้ (18 ก.ย. 2566) เป็นวันคล้ายวันเกิดปีที่ 32 ของ ‘น้ำ วารุณี’ ปัจจุบันเธอยังคงรักษาตัวอยู่ที่ทัณฑสถานโรงพยาบาลราชทัณฑ์ จากการอดอาหารประท้วงเป็นวันที่ 29 และจำกัดการดื่มน้ำเป็นวันที่ 26 แล้ว แต่ตั้งแต่วันที่ 14 ก.ย. ที่ผ่านมา เธอต้องยอมกินข้าวต้มครั้งละ 10 ช้อน ตามคำแนะนำของแพทย์ เนื่องจากต้องทานยาฆ่าเชื้อเป็นเวลา 7-10 วัน

วันนี้ทนายความเดินทางไปเยี่ยมวารุณีที่โรงพยาบาลราชทัณฑ์เช่นทุกวัน และวารุณีได้มอบจดหมายที่เธอเขียนเล่าถึงชีวิตในวันเกิดปีที่ 32 เพื่อนำมาเผยแพร่ต่อสาธารณชนด้วย

บันทึกเข้าเยี่ยมจากทนายความ

วารุณีดูสดใสขึ้นกว่าปกติ อาจเพราะว่าวันนี้เป็นวันคล้ายวันเกิดของเธอ เราเอ่ยทักทายประโยคแรกกับเธอว่า “Happy Birthday นะคะ” น้ำกล่าวขอบคุณและหัวเราะตามมา

เธออัปเดตผลข้างเคียงปัจจุบันว่า ระดับปกติของไบคาร์บอเนตในเลือดลดลงเหลือ 21 mEq/L ซึ่งถือว่าอยู่ในระดับต่ำ ส่วนอาการติดเชื้อแบคทีเรียดีขึ้น แต่ทุกครั้งที่กินยาก็ยังรู้สึกคลื่นไส้เหมือนเดิม และยืนยันว่าหากแพทย์ให้หยุดรับประทานยารักษาอาการติดเชื้อแบคทีเรียเมื่อไหร่ เธอจะกลับมาอดอาหารและจำกัดการดื่มน้ำต่อทันที โดยตอนนี้ได้เริ่มปรับลดการทานข้าวและดื่มน้ำลงตามลำดับแล้ว เพื่อปรับสภาพร่างกายให้เตรียมพร้อมกับการกลับไปอดอาหารประท้วงอีกครั้ง

วารุณีเล่าต่อถึงการอยู่ใต้ความดูแลของโรงพยาบาลราชทัณฑ์ว่าได้รับการดูแลอย่างเหมาะสมดี ไม่ใช่เฉพาะเจ้าหน้าที่ทางการแพทย์เท่านั้น แต่รวมไปถึงนักโทษที่ทำงานอาสาอยู่ที่รพ.ด้วย ล้วนมีจิตใจที่ดี และดูแลวารุณีเป็นอย่างดี

“น้ำได้รับการดูแลที่ดีจาก รพ.ราชทัณฑ์ ไม่ใช่แค่น้ำนะคะ แต่เป็นผู้ต้องขังทุกคนเลย

“ที่นี่จะมี ‘ผู้ช่วยพยาบาล’ ที่เป็นผู้ต้องขังเหมือนกัน พวกเขาเป็น ‘จิตอาสา’ ที่ทำทุกอย่างเหมือนผู้ช่วยพยาบาลเลยนะคะ ไม่ว่าจะเป็นการสวนทวาร ล้างแผลกดทับ เก็บอุจจาระ เก็บปัสสาวะ ทำความสะอาด แม้แต่ศพเขาก็ยังมาช่วยเก็บโดยที่ไม่ได้ค่าตอบแทนเลย

“คนที่คอยดูแลน้ำจะมีอยู่ 3 คนค่ะ พวกเขาดูแลหนูดีมาก รวมถึงหมอและจิตแพทย์ก็ดูแลผู้ต้องขังอย่างดี หนูอยากบอกให้คนข้างนอกรู้ว่า มีคนตัวเล็ก ๆ ที่อยู่ข้างใน กำลัง ‘ทำงานหนัก’ โดยที่ไม่มีค่าตอบแทน อยากให้ทุกคนร่วมกันให้กำลังใจเขา เพราะกำลังใจจะเป็นสิ่งที่ทำให้เขามีแรงทำงานอย่างมีความสุข

“น้ำไม่อยากให้คนข้างนอกมองว่า รพ.ราชทัณฑ์ไม่ดีหรือเป็นศัตรูกับผู้ต้องขังทางการเมือง เพราะจากที่หนูสัมผัสมา บุคลากรทุกคนดูแลผู้ต้องขังที่เจ็บป่วยดีมาก”

น้ำฝากข้อความถึงคนข้างนอกด้วยว่า “ขอบคุณทุกคนที่ยังเรียกร้องให้พวกเรา ขอให้เคลื่อนไหวอย่างระมัดระวัง จะได้ไม่ต้องติดคุกแบบหนู เป็นห่วง มันไม่ใช่ประสบการณ์ที่ดีเลย

“สำหรับคนในสังคม เรื่องผู้ต้องขังทางการเมืองมันเป็นเหมือน ‘โรคเรื้อรัง’ ที่ทุกคนเห็นจนชินชา แต่มันไม่ใช่เรื่องที่ควรชินเลยค่ะ การตกเป็นผู้ต้องขังทางการเมืองไม่ใช่เรื่องไกลตัวในสภาพสังคมแบบนี้ บางทีอาจจะเป็นคนที่คุณรักหรือคนในครอบครัวคุณก็ได้ที่ต้องมามีชะตากรรมแบบเรา อยากให้สนใจข่าวทุกข่าวอย่างเท่าเทียมกัน”

“สภาพจิตใจตอนนี้ดีขึ้นเยอะค่ะ ยังคงยืนยันว่าจะทำตามเจตนารมณ์ของตัวเองต่อไป ไม่ท้อ!”

ขณะเดียวกันบ่ายวันนี้ ที่ด้านหน้าทัณฑสถานหญิงกลาง ทนายความ ญาติและประชาชนจำนวนหนึ่งได้จัดกิจกรรมเป่าเค้กและอวยพรวันเกิด โดยมีการเดินขบวนประมาณ 50 เมตรไปหยุดยังที่ทำกิจกรรมหน้าเรือนจำ โดยเรือนจำได้มีการปิดรั้ว ขณะมีการทำกิจกรรม

ในช่วงหนึ่งทนายความได้อ่านถ้อยแถลงถึงกรณีของวารุณี มีใจความว่า

“สิทธิประกันตัวไม่ใช่ของขวัญ สำหรับผู้ต้องขังระหว่างการพิจารณาคดี”

วันคล้ายวันเกิดเป็นวันที่หลายคนให้ความสำคัญของการครบรอบวันเกิด วันนี้เป็นวันเกิดของวารุณี ผู้ต้องขังคดีมาตรา 112 จากการโพสต์ภาพพระแก้วมรตสวมชุดราตรีแบรนด์สิริวรรณวลี เธอต้องโทษจำคุก 1 ปี 6 เดือน โดยไม่รอการลงโทษ เมื่อวันที่ 28 มิถุนายน 2566 นั่นเป็นเหตุผลว่าทำไมเราถึงต้องมาจัดงานให้วารุณีหน้าเรือนจำแห่งนี้

วารุณีเริ่มทำงานมาตั้งแต่วัยเรียน ช่วยแบ่งเบาภาระทางบ้าน ส่งน้องเรียน ส่งเงินให้ทางบ้านนับเป็นภาระหนักอึ้งสำหรับผู้หญิงคนหนึ่ง การคุมขังเธอจึงไม่ได้กระทบแค่ตัวเธอ แต่กระทบถึงครอบครัวทั้งครอบครัว และกระทบกระเทือนถึงสุขภาพของเธอในการรักษาโรคประจำตัว

ปีนี้วารุณีครบรอบอายุ 32 ปี เป็นครั้งแรกที่เธอต้องฉลองวันเกิดในเรือนจำ เพราะเธอไม่เคยต้องโทษคดีอาญาใดมาก่อนที่จะถูกพิพากษาในคดีนี้

โดยทั่วไปในสังคมเรามักมองว่าเด็กหรือเยาวชนคือผู้บริสุทธิ์ แต่ในทางกฎหมายเมื่อถูกกล่าวหาว่ากระทำผิดอาญา สันนิษฐานว่าทุกคนเป็นผู้บริสุทธิ์จนกว่าจะมีคำพิพากษาถึงที่สุด และเพื่อรองรับหลักการดังกล่าว สิทธิในทางกฎหมาย คือสิทธิในการประกันตัวจึงตามมา

แต่วารุณี ผู้ซึ่งยังต่อสู้คดีอยู่ ยังไม่มีคำพิพากษาถึงที่สุด กลับถูกพรากสิทธิในการประกันตัวไปนับแต่วันที่มีคำพิพากษาศาลชั้นต้น จนถึงวันนี้เป็นเวลากว่า 53 วัน จำกัดอาหารและน้ำดื่มกว่า 29 วัน เพื่อเรียกร้องสิทธิในการประกันตัว

เมื่อถูกดำเนินคดี เธอก็ให้ความร่วมมือกับกระบวนการยุติธรรมในการไปตามนัดหมายของตำรวจ อัยการ และศาลโดยตลอด แต่พอมีคำพิพากษาศาลกลับไม่ให้เธอประกันตัวและเชื่อว่าจะหลบหนี ศาลอุทธรณ์ปฏิเสธการให้ประกันตัวมา 5 ครั้ง ศาลฎีกา 2 ครั้ง

หากถามว่าวารุณีต้องการอะไรมากที่สุด ณ เวลานี้ คำตอบคงไม่พ้น อยากได้สิทธิในการประกันตัว หากแต่ความจริง สิทธิประกันตัวเป็นของทุกคน ไม่ใช่ของขวัญ ไม่ใช่ของขวัญของผู้ต้องขังระหว่างการพิจารณาคดีทั้ง 22 คนในเรือนจำ ณ ขณะนี้ ไม่ใช่ของวารุณีในวัย 32 ปี ไม่ใช่สิทธิพิเศษที่ควรได้รับในวันเกิด แต่ทุกคนควรได้รับอิสรภาพในทุก ๆ วันตราบใดที่ยังไม่มีคำพิพากษาถึงที่สุด

สิทธิประกันตัวไม่ใช่ของขวัญวันเกิด สำหรับผู้ต้องขังระหว่างการพิจารณาคดี แต่เป็นสิทธิที่ควรได้รับระหว่างการพิจารณาคดีในทุก ๆ วัน